Bệnh thối nhũn trên quả roi (mận miền Nam)

Ad by CNCT

1. Tổng quan

Bệnh thối nhũn gây sũng nước trên quả roi (còn gọi là mận miền Nam) là một trong những bệnh hại nghiêm trọng, làm giảm chất lượng trái, gây rụng quả non và ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất cũng như giá trị thương phẩm. Ngoài yếu tố môi trường bất lợi, các tác nhân vi sinh vật như nấm và vi khuẩn là nguyên nhân chính gây nên hiện tượng này.

Quả roi (mận) bị nhiễm bệnh

Việc nhận diện đúng tác nhân gây bệnh là điều kiện tiên quyết để lựa chọn giải pháp phòng trị hiệu quả, an toàn và bền vững.

2. Các loại nấm gây bệnh thối nhũn trên quả roi

2.1. Monilinia spp. – Tác nhân gây thối nâu (Brown rot)

Bào tử nấm Monilinia spp. (Nguồn Wikipedia)

• Biểu hiện: Quả xuất hiện vết thối nâu, mềm nhũn, sau đó lan rộng thành vòng tròn đồng tâm có lớp mốc màu xám nâu trên bề mặt.

• Điều kiện phát triển: Mưa nhiều, độ ẩm cao, tán cây rậm, nhiệt độ khoảng 22–28°C.

• Cách lây lan: Qua vết thương trên quả do va đập, côn trùng hoặc vết nứt sinh lý.

2.2. Botrytis cinerea – Gây mốc xám

Bào tử nấm Botrytis cinerea

• Biểu hiện: Quả bị mềm nhũn, thối nước, trên bề mặt có lớp mốc xám mịn như bụi phủ.

• Điều kiện phát triển: Ẩm độ >90%, nhiệt độ 18–25°C, thường xảy ra sau mưa hoặc khi bảo quản trong túi kín, thiếu thoáng khí.

• Lây lan nhanh trong quá trình vận chuyển và bảo quản.

2.3. Fusarium spp. – Nấm đất phổ biến gây thối khô hoặc thối ướt

Bào tử nấm Fusarium spp. nuôi trong môi trường nhân tạo

• Biểu hiện: Quả thối có màu nâu, đôi khi khô lại, bề mặt có thể xuất hiện nấm trắng hồng.

• Điều kiện phát triển: Đất ẩm, úng nước, cây thừa đạm, quả dễ nứt.

• Đường lây lan: Qua đất nhiễm nấm, vết thương do côn trùng hoặc tiếp xúc với quả bệnh khác.

3. Các loại vi khuẩn gây thối nhũn nhanh trên quả roi

3.1. Erwinia spp.

• Biểu hiện: Quả bị nhũn mềm rất nhanh, rỉ dịch, bốc mùi hôi thối đặc trưng.

• Điều kiện phát triển: Nhiệt độ cao, môi trường yếm khí, vết thương hở trên quả.

• Lây lan qua nước mưa, côn trùng và dụng cụ thu hoạch không vệ sinh.

3.2. Pectobacterium spp.

• Tương tự Erwinia spp., gây thối ướt cấp tốc, thường bắt đầu từ cuống quả và lan nhanh toàn bộ trong vài giờ.

• Phát triển mạnh khi bảo quản quả ẩm, kín hoặc không khử trùng trước khi đóng gói.

4. Cơ chế xâm nhập của nấm và vi khuẩn vào quả roi

Các vi sinh vật gây thối nhũn thường không thể xâm nhập trực tiếp qua vỏ quả lành lặn, mà xâm nhập thông qua:

• Vết thương cơ học: Do thu hoạch mạnh tay, va chạm khi vận chuyển.

• Vết chích hút: Gây ra bởi ruồi đục quả, bọ xít muỗi, sâu ăn quả.

• Vết nứt sinh lý: Thường xảy ra khi quả lớn nhanh sau mưa nhiều hoặc cây bón thừa đạm.

• Khí khổng hoặc điểm yếu tự nhiên trên vỏ quả, nhất là khi quả ẩm kéo dài.

Bệnh hại trên quả

5. Gợi ý giải pháp kiểm soát bệnh thối nhũn từ tác nhân vi sinh

• Chăm sóc vườn đúng kỹ thuật: Tỉa cành, tạo tán thông thoáng; bón phân cân đối, hạn chế thừa đạm.

• Bao quả bằng túi thoáng khí: Hạn chế nước đọng, côn trùng chích hút.

• Vệ sinh vườn và dụng cụ thu hoạch: Loại bỏ quả bệnh, tiêu hủy tàn dư.

• Sử dụng chế phẩm sinh học: Trichoderma, Bacillus subtilis để xử lý đất và tán cây.

• Phun thuốc hóa học hợp lý: Có thể sử dụng các hoạt chất như Copper hydroxide, Fosetyl-Al, hoặc thuốc vi khuẩn có chứa kasugamycin – nhưng tuân thủ thời gian cách ly và không phun gần ngày thu hoạch.

6. Kết luận

Bệnh thối nhũn trên quả roi do các loại nấm và vi khuẩn gây ra là vấn đề lớn trong canh tác và bảo quản sau thu hoạch. Việc nhận diện đúng tác nhân gây bệnh giúp nông dân chủ động áp dụng các giải pháp phù hợp, hạn chế tối đa tổn thất và duy trì chất lượng quả.

Phòng bệnh hơn chữa bệnh – đó là nguyên tắc cốt lõi trong sản xuất nông nghiệp bền vững.